Trong những tuần gần đây, giá vàng trong và ngoài nước liên tục phá đỉnh. Nhiều người đặt câu hỏi: Tại sao vàng “leo thang” mạnh như vậy? Dưới đây là các nguyên nhân chính giải thích xu hướng tăng giá vàng:
1. Giá vàng thế giới tăng mạnh
Một trong những lý do trực tiếp khiến vàng trong nước “nhảy vọt” là vì giá vàng quốc tế đã tăng rất mạnh. Khi giá quốc tế tăng, khi quy đổi sang tiền Việt cùng các chi phí, thuế, vận chuyển… vàng nội địa sẽ “chịu áp lực” tăng. 
2. Tâm lý kỳ vọng & “cơn lốc” đầu cơ
Khi người dân và nhà đầu tư nghe tin giá vàng tăng, nhiều người cho rằng “có thể giá sẽ tiếp tục tăng” — dẫn đến việc mua tích trữ. Cầu mua tăng đẩy giá lên cao hơn nữa.
Đặc biệt, khi nguồn cung vàng trong nước hạn chế (ví dụ do Ngân hàng Nhà nước tạm ngừng bán vàng miếng SJC) thì cung-không-nhiều-cầu-nhiều càng làm giá vàng nhanh chóng tăng vọt.
3. Bất ổn kinh tế và địa chính trị
Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động—xung đột, căng thẳng chính trị, rủi ro kinh tế—vàng thường được xem là “nơi trú ẩn an toàn” (safe haven). Nhiều nhà đầu tư chọn vàng để bảo vệ tài sản trước rủi ro từ thị trường tài chính.
Ở Việt Nam, những biến động kinh tế quốc tế, tỷ giá, lạm phát… đều ảnh hưởng đến lòng tin của nhà đầu tư, khiến họ tìm đến vàng như một kênh bảo vệ giá trị.
4. Chính sách tiền tệ & lãi suất thực âm (real interest rate)
Vàng không sinh lời (không trả lãi), nên chi phí cơ hội của việc nắm giữ vàng phụ thuộc vào lãi suất thực (lãi suất danh nghĩa trừ đi lạm phát). Khi lãi suất thực thấp hoặc âm, việc giữ tiền gửi hay mua nợ không hấp dẫn—vàng trở thành lựa chọn thu hút hơn.
Ngoài ra, nếu các ngân hàng trung ương (đặc biệt ở Mỹ) có hướng nới lỏng (cắt giảm lãi suất), điều này thường đẩy giá vàng đi lên.
5. Mối quan hệ nghịch đảo với đồng USD
Vàng thường được định giá bằng đô la Mỹ (USD), nên mối quan hệ giữa vàng và USD thường là nghịch đảo: khi USD mạnh lên, vàng trở nên đắt hơn – giá vàng có thể giảm; khi USD yếu đi, vàng dễ tăng giá hơn đối với các nhà đầu tư quốc tế.
Hiện nay, nếu đồng USD suy yếu hoặc có kỳ vọng USD giảm, đó là “điểm tựa” cho vàng tăng giá. 
6. Các ngân hàng trung ương & dòng vốn lớn mua vàng
Một yếu tố “ẩn” nhưng quan trọng: các ngân hàng trung ương và quỹ quốc gia nhiều nơi trên thế giới đang tăng mua vàng để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối và giảm sự phụ thuộc vào USD. Hành động này làm tăng cầu lớn, ảnh hưởng đến cung cầu toàn cầu.
7. Nguồn cung hạn chế & chi phí khai thác tăng
Sản lượng khai thác vàng mới hàng năm không thể tăng nhanh do giới hạn địa chất, chi phí cao, quy định môi trường. Nếu nhu cầu tăng mạnh mà nguồn khai thác không đáp ứng kịp, áp lực giá sẽ càng lớn.
Một số vàng đang “nằm im” trong dân (vàng tiết kiệm, vàng trang sức cất giữ) chưa đưa vào lưu thông, cũng gây “thiếu cung” trên thị trường giao dịch.
Kết luận & lời khuyên
Vàng tăng giá lần này là kết quả của nhiều yếu tố đồng thời: giá quốc tế cao, tâm lý kỳ vọng, nguồn cung hạn chế và xu hướng chính sách tiền tệ. Dù đây có vẻ là cơ hội cho người nắm giữ vàng, nhà đầu tư mới cũng nên thận trọng:
-
Quan sát các yếu tố vĩ mô (lãi suất, USD, chính sách tiền tệ)
-
Không để tâm lý đám đông chi phối quá mức, tránh mua “theo đám đông” khi giá quá cao
-
Xem xét đa dạng hóa danh mục đầu tư — không nên chỉ “ôm vàng” mà bỏ qua các tài sản khác
